باغ عباس آباد کجاست؟ |آدرس | مسیر دسترسی | بخش های داخلی | تاریخچه | عکس
فهرست عناوین
باغ عباس آباد بهشهر در زیر سایه‌ی درختان جنگل‌های سرسبز استان مازندران واقع شده است. این مجموعه ی تاریخی زیبا حدود ۹ کیلومتری شهرستان بهشهر و در دامنه‌های رشته‌کوه‌های البرز قرار دارد. این باغ به‌عنوان یکی از بزرگترین و مهم‌ترین باغ‌های تاریخی ایران شناخته میشود. این مجموعه شامل اجزای متنوعی نظیر باغ، دریاچه، حمام و سایر امکانات فرهنگی و تفریحی میشود.
معرفی و تاریخچه باغ عباس آباد بهشهر
باغ عباس آباد در بهشهر، یک جاذبه تاریخی و گردشگری در استان مازندران است. این مجموعه با بازتاب در دوره‌های صفویان و حکومت شاه‌عباس اول در سال‌های ۱۰۲۰ و ۱۰۲۱ هجری قمری به نام اشرف‌البلاد در ناحیه‌ای که پیش از این به نام خرگوران شناخته می‌شد احداث گردید. نام این باغ به افتخار مادر شاه‌عباس یعنی اشرف الملوک انتخاب شده و ارتباط نزدیکی با این دوران مهم تاریخی دارد.
این مکان، با ترکیب هنر طبیعت و ثروت‌های تاریخی، گردشگران را به یک سفر زمانی دعوت می‌کند و تجربه‌ی منحصر به فردی را برای بازدیدکنندگان ایجاد می‌نماید. این اقدام با هدف فراهم کردن یک مکان مناسب برای استراحت و تفریح در فصل‌های گرم سال انجام گرفت. اکنون باغ عباس آباد به‌عنوان بزرگترین باغ غیرکویری ایران شناخته میشود و محیطی زیبا و سرسبز با دریاچه‌های آبی فراهم کرده که گردشگران می‌توانند در آنجا لحظات شادی را سپری کنند.
مساحت باغ عباس آباد:
با مساحتی حدود ۶۰۰ هکتار، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت گردیده است.
معماری بناهای باغ عباس آباد
ویژگی بی‌نظیر در معماری مجموعه تاریخی عباس آباد، آن است که به طور کامل به صورت قرینه‌ای طراحی شده و معماران از لوله‌های سفالی، سفال، و ساروج (نوعی ملات سنتی و ضدآب) برای ساخت بناها در این باغ بهره گرفته‌اند. این اقدام نه تنها زیبایی معماری را افزایش داده بلکه در آن یک جلوه منحصر به فرد و خاصیت ضدآب و مقاوم به وجود آورده است. یکی از سازه‌های بارز در این مجموعه، بنای چهار طاقی آجری است که چون جزیره‌ای کوچک در وسط دریاچه بنا شده، زیبایی و جذابیت خاصی به باغ عباس آباد می‌بخشد. این بنا، به نحوی استثنائی طراحی شده که با وجود اینکه از آجر استفاده شده، اطراف آن هیچ پله آجری را نمی‌توان مشاهده کرد. در قسمت بعدی، به تفصیل ویژگی‌ها و کاربردهای این بنا خواهیم پرداخت.
باغ عباس آباد بهشهر کجاست؟
اگر از تهران به سمت جاده هراز حرکت می‌کنید، بعد از ورود به کمربندی آمل، یک خروجی در سمت راست قرار دارد که به سمت شهرهای بابل، قائم‌شهر و ساری می‌رود. وارد این خروجی شده و مسیر را ادامه دهید تا پس از عبور از ساری به بهشهر برسید. وارد شهر بهشهر شده و به بلوار هاشمی‌نژاد رفته و از آنجا به سمت بلوار امام رضا ادامه دهید. سپس نزدیک به هتل عباسپور، ورودی جاده عباس‌آباد در سمت راست مشاهده میشود. وارد این جاده شده و با عبور از رستوران قصر، مسیر را ادامه دهید. در انتهای مسیر، یک خروجی در سمت راست وجود دارد که مستقیم به مجموعه ی عباس‌آباد منتهی میشود. اگر می‌خواهید به دریاچه بروید، می‌توانید از تالار و رستوران هشت بهشت گذر کرده و پس از آن پیاده به سمت دریاچه حرکت کنید.
مکان های دیدنی باغ عباس آباد
- دریاچه عباس آباد
- سد دریاچه
- باغ عباس آباد
- کاخ صفوی
- حمام
- گرمخانه
- گلباغ
- برج آجری
- آسیاب آبی
دریاچه عباس آباد
دریاچه طبیعی عباس‌آباد در زمان آبگیری، میزبان بنایی آجری به‌شکل چهارطاقی در مرکز خود است. این بنا ابتدا به‌نظر می‌رسد که برای مقاوم‌سازی سد ساخته و سپس به کاربردهای تفریحی نیز اختصاص داده شده است. به‌شکل چهارطاقی با ساختاری آجری و سقفی سفالی، این بنا در زمان آبگیری تنها با سطح فوقانی خود به‌صورت جزیره‌ای بیرون از آب قرار می‌گیرد. این عمارت درختان چوبی و سقف سفالی در بنای خود دارد.
علاوه بر کاربرد تفریحی، بنا به عنوان یک سازه علمی و فنی نیز مورد استفاده قرار گرفته است. با مقاومت در برابر فشار آب، این عمارت از تخریب سد جلوگیری می‌کند و نقش مهمی در حفظ ساختار سد ایفا می‌کند. دریاچه با تأمین آب از برف های ذوب شده زمستانی اطراف و با استفاده از کانال‌های جمع‌آوری به عنوان یک منبع آب برای آبیاری شالیزارها و تأمین آب روستاهای اطراف عمل می‌کند. با دسترسی آسان، آثار باستانی، و زیبایی‌های طبیعی فراوان، این دریاچه به عنوان یک مقصد گردشگری محبوب و متنوع شناخته میشود.
مساحت و ارتفاع دریاچه عباس آباد:
مساحت 10 هکتار و ارتفاع 18 متر
سد دریاچه
سد دریاچه از نوع مخزنی، یکی از آثار تاریخی و فرهنگی ایران با شماره ثبت ۷۴۵ از سوی سازمان میراث فرهنگی محسوب میشود. این سد، با بنایی از دوره صفویه، در دره‌ای عمیق ساخته شده است و از مواد ساختمانی اصلی شامل سنگ، آجر و ملاط ساروج بهره می‌برد. سد دارای سه دریچه خروجی است و در پشت آن پشت‌بندی با دو گونه کاربری، پشت‌بند سد و مرکز تخلیه و چاه تخلیه آب، قرار دارد. منبع اصلی تامین آب برای مخزن سد، آب سرچشمه است که مهندسان سازنده با طراحی مناسب، در حالتی که فشار آب به حداکثر مقدار خود برسد و انرژی پتانسیل آب به دیوار سد فشار بیاورد، آب از دریچه خروجی تخلیه نشود جلوگیری کرده اند.
این اقدام جلوی خطر تخریب بیشتر سد را می‌گیرد. برای بهره‌مندی از انرژی پتانسیل آب، در زمان دوره صفویه تونل زیرزمینی ایجاد شده و به جریان مرکزی چهارطاقی عمارت متصل شده است. همچنین با خروج تونل در پایین دیواره سد، فشار آب از دیواره کاسته شده و به مرکز هدایت میشود. در بالای چهارطاقی، آثار فواره و حوضی وجود دارد که از طریق لوله‌های سفالی به آنجا آب منتقل می‌شده و این بنا را به‌طور زیبایی آبیاری می‌کرده است.
مساحت سد عباس آباد:
600 هزار متر مکعب
باغ عباس آباد
باغ تاریخی عباس‌آباد، بر روی یک تپه طبیعی واقع شده است که مهندسان دوره صفوی با ایجاد پله‌ها و صفحات، یک باغ مطبق و پلکانی را در این مکان بنا نهادند. این باغ، بر اساس شواهد به‌دست آمده، یکی از بی‌نظیرترین باغ‌های ایران محسوب میشود. در باغ عباس‌آباد، معماری و باغ‌سازی کاملاً به‌صورت قرینه و هماهنگ انجام شده که زیبایی و تنوع آن را بیشتر کرده است.
مهندسان و معماران دوره صفوی با ایجاد باغ به روش پلکانی و مطبق، همچنین با استفاده از سطوح شیب‌دار و لوله‌های سفالی، علاوه بر زیبایی، موسیقی آب را نیز در این باغ ایجاد کرده‌اند که آرامش را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد. با این حال، باغ عباس‌آباد نه تنها یک مکان زیبا و دلنشین است، بلکه از نمونه‌های باغ‌های ایرانی است که به عنوان تاج محل و کاخ الحمرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است. این امر نشان از ارزش و اهمیت این باغ در حوزه‌ی فرهنگ و تاریخ ایران دارد.
کاخ صفوی
در فاصله حدود دو کیلومتری شمال از باغ عباس‌آباد، بر روی قله‌ای با دید به دشت بهشهر و خلیج میانکاله، بقایای ساختارهای معماری از دوره صفوی شناسایی شده‌اند. این ساختمان‌ها به نظر می‌رسد که ممکن است محل کاخ باغی در گذشته باشند. با توجه به موقعیت سازه‌های شناسایی شده بر روی قله کوه و همچنین کشف سفال‌هایی با لعاب آبی، آبی فیروزه‌ای، سبز و قهوه‌ای به عنوان پوشش بام، و همچنین عدم یافتن بقایای معماری کاخ در کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه اصلی باغ، ممکن است محل کشف‌شده مکان احتمالی کاخ پادشاهان دوره صفوی در عباس‌آباد باشد. این کشف نه تنها به اهمیت تاریخی و فرهنگی منطقه اشاره دارد، بلکه اطلاعات جدیدی درباره سبک معماری و زندگی در این دوره را فراهم می‌آورد.
حمام
در ضلع غربی باغ و در سطحی کمتر از ارتفاع باغ، یک بنا با ارزش تاریخی و فرهنگی وجود دارد که به عنوان حمام تاریخی شناخته میشود. این بنا از زیبایی گنبدی شکل و ساختاری از آجر بهره می‌برد و پوشش سقف حمام از جنس آجر بوده که با استفاده از تزیینات کاشی و ملاط ساروج زیبایی خاصی به آن افزوده شده است. در آبرسانی حمام، آب از طریق لوله‌های سفالی به سمت شرقی بنای حمام جاری می‌شده و پس از عبور از ضلع شمالی، وارد ضلع غربی می‌شد و خزانه آب گرم را پر می‌کرد. سپس آب گرم از طریق لوله‌های سفالی به حوض‌های گرمخانه منتقل می‌شد.
همچنین، آبرسانی آب سرد نیز به همان روش انجام می‌گرفت؛ اما این بار آب سرد از طریق لوله‌های سفالی به حوض‌های بالا دست حوض‌های گرمخانه می‌رسید. این دو سیستم جداگانه آبرسانی آب سرد و گرم، نشان از دقت و تدابیر فنی در ساختار حمام دارد و این ویژگی تاریخی، حمام تاریخی عباس‌آباد را به مکان مهمی تبدیل می‌کند.
مساحت حمام تاریخی باغ عباس آباد:
160 متر مربع
گرمخانه
فضای گرمخانه در حمام تاریخی عباس‌آباد، محل اصلی برگزاری فعالیت‌های شستشو و استحمام بوده است و در ضلع جنوب شرقی بنا قرار دارد. طبق کاوش‌های باستان‌شناسی انجام‌شده، فضای گرمخانه این حمام به‌وسیله حوض‌های متعددی تشکیل شده است. وجود حوض‌های متعدد در این فضا نشان‌دهنده اهمیت و توجه به رعایت بهداشت است. علاوه بر این، با بررسی خاک‌برداری‌ها، آشکار شده که فضای گرمخانه با کاشی‌های مزین به لعاب‌های متنوع و رنگارنگ تزیین شده است. این نکته نه تنها به جلب توجه و زیبایی فضا اشاره دارد بلکه از نگاه تاریخی نیز نقش بسیار مهمی در نمایش فرهنگ و هنر آن دوره دارد. به این ترتیب، مکانی که به وسیله حمام تاریخی عباس‌آباد فراهم شده است، نه تنها بر آرایش جمال بلکه بر ارزش‌ها و آداب جامعه از طی دوره صفوی نیز شاهد است.
گلباغ عباس آباد
محوطه گلباغ یا ایستگاه توزیع آب با فاصله ۶۰۰ متری از باغ واقع شده است و در ادامه شیبی قرار دارد، به گونه‌ای که با برش این شیب، یک سطح تقریباً صاف ایجاد شده است. آب چشمه به این محوطه هدایت میشود و با گردش در حوض‌های متعدد به تصفیه می‌رسد. پس از آن، آب با پیروی از سطح شیب‌دار و لوله‌های سفالی به سمت باغ اصلی حرکت می‌کند. منطقه گلباغ بر اساس بقایای معماری برج محوطه گلباغ در دوره صفویه، اهمیت آن در امر آبرسانی طی دوره زمانی مشخص را نمایان می‌سازد. این منطقه نیز توسط نگهبانانی محافظت شده و تاریخی از خود به عنوان یک ایستگاه توزیع آب با ارزش باقی‌مانده است.
مساحت گلباغ عباس آباد:
3500 متر مربع
برج آجری
این مجموعه به نام دو برج آجری از دوران صفویه به یادگار مانده‌اند. ساختار اصلی این برج‌ها از مصالحی چون ملاط ساروج و آجر تشکیل شده است. برج‌ها که در محور آبرسانی قرار دارند، بیشترین عملکرد نگهبانی را بر عهده نداشته‌اند. با توجه به اختلاف ارتفاع محوطه گلباغ نسبت به باغ و قصد حفاظت از آبرسانی در این منطقه، برج‌ها به‌طور محتمل برای مقابله با ضربات قوچی شکل سیالات و حفظ ساختار آبرسانی توسط مهندسان دوره صفویه احداث شده‌اند. این بناها علاوه بر ارزش تاریخی، نمادی از هنر معماری و مهندسی این دوره را به نمایش می‌گذارند.
اندازه های برج آجری عاس آباد:
قطر هفت متر و ارتفاع ۱۴ متر
آسیاب آبی
آسیاب مذکور در فاصله تقریبی پنج کیلومتری جنوب باغ، واقع در میان دو رود احداث شده است. این سازه از مصالحی چون سنگ، آجر و ملاط ساروج ساخته شده است و دارای یک جاده سنگ‌فرش برای دسترسی به آسیاب می‌باشد. روش کارکرد این بنا به این صورت است که آب از طریق یک کانال سرپوشیده به سمت یک کانال آجری روباز هدایت میشود. سپس با شیبی مناسب، به سوی چرخ آسیاب حرکت کرده و پره‌های چرخ را به حرکت درمی‌آورد. مهندسان دوره صفوی با احداث آسیاب آبی در این موقعیت، به بهره‌وری بالاتری از انرژی آب برای حرکت چرخ‌های آسیاب دست یافته‌اند. این آسیاب نه تنها نمادی از تکنولوژی آبی در آن دوره است بلکه نقش مهمی در فرآیند تولید و فرآوری مواد ایفا می‌کند.
امکانات رفاهی باغ عباس آباد بهشهر شامل موارد زیر میشوند:
- کافه
- رستوران
- سرویس بهداشتی
- نمازخانه
- فروشگاه مواد خوراکی
- قایق پدالی اجاره‌ای
چه زمانی به مجموعه تاریخی عباس آباد بهشهر برویم؟
به عنوان پیشنهاد، بهترین زمان برای بازدید از مجموعه تاریخی عباس‌آباد، فصل بهار با آب‌و‌هوای مطبوع و دلپذیر است. در این فصل، هوا به مرور گرم تر میشود و محیط رنگارنگی از گلها و شکوفه‌های زیبا و جذاب به وجود می آورد. در طول فصل پاییز، هوا ممکن است کمی سردتر باشد، اما مناظر زیبای برگ‌های رنگارنگ و تصویر زیبای خزان در آینه آب دریاچه ارزش تحمل کمی از سرما را دارد.
